Door Tom Janssen. Foto’s: Bjorn Frins (ZEF Magazine, 17 oktober 2013)
De Venlose zanger, schrijver en presentator Frans Pollux toert dezer dagen op bescheiden voet door Limburg en daarbuiten met zijn show Pollux duit Springsteen. De Noord-Limburger maakte een selectie uit het oeuvre van The Boss en vertaalde deze songs in het Venloos dialect, die vervolgens op een gelijknamig album terecht kwamen. ZEF Magazine sprak Pollux na zijn optreden vorige week in het Parkstad Limburg Theater in Heerlen. Het werd een gesprek over avontuur, veiligheid, zijn passie voor Springsteen en waarom hij en zijn band niet uitgebreid op tournee gaan.
Nee, het optreden was geen Springsteeniaanse marathonshow van minstens drie uur. Maar hard werken was het wel. In ieder geval baadt Frans Pollux na het afscheid van het Heerlense publiek in het zweet. “Het was weer even wennen vanavond”, legt hij uit. “Leon Verdonschot deed weer mee aan onze show en dat betekent dat de pauzes tussen de nummers langer zijn, omdat ik dan met Leon in gesprek ga op het podium. Ieder gesprekje heeft echter een bepaald thema en soms merkte ik onder het zingen dat ik dáár al mee bezig was. En eigenlijk moet je tijdens een optreden nergens aan denken, zelfs niet teveel aan de tekst. Dat moet vanzelf gaan.”
De tekst. Het is de reden waarom Bruce Springsteen zo tot de verbeelding van Frans Pollux spreekt. De zanger groeide naar eigen zeggen niet op met bedreven ‘verhalenvertellers’ als bijvoorbeeld een Bob Dylan en was mede daarom meteen verkocht toen hij Springsteen voor het eerst op televisie zag. “Ik was een jaar of vijftien, zestien toen ik MTV Unplugged zag”, vertelt Pollux. “Bruce Springsteen speelde in dat programma een aantal akoestische nummers met mondharmonica. Eén van die liedjes was ‘Thunder Road’. Wat hij deed, hoe hij het lied speelde; dat had ik nog nooit gezien of gehoord. Toen ik ‘Thunder Road’ hoorde en vooral op die manier, wilde ik meteen weten wat de tekst precies was, welke akkoorden Springsteen gebruikte. Vanwege dat liedje wilde ik gitaar leren spelen en een bandje beginnen.”
Herkenbaar
De ontluikende liefde voor Springsteen van dat moment, is inmiddels uitgegroeid tot een duurzame relatie, die uitwaaiert van het bezoeken van concerten, een ‘bedevaart’ naar Bruce’ hometown Freehold in New Jersey, tot nu dus het project Pollux duit Springsteen. Een op het oog complexe uitdaging: De gelaagdheid en zeggingskracht van Springsteen inbedden in een bronsgroene omgeving, met het Venloos als voertaal. Pollux heeft dan ook niet gekozen voor het letterlijk vertalen van de teksten van zijn held. Hij heeft de onderwerpen die Springsteen bezingt een eigen interpretatie gegeven. “De thematiek van de songs van Springsteen maakt het geschikt om deze liedjes naar Venlo en Limburg te halen. Ook hier kennen we de hechte, kleine gemeenschappen waar hij over zingt. Een omgeving waarmee je als het ware met een elastiek aan bent verbonden. Je wilt eigenlijk vluchten, maar je bent zo vastgeklonken in die gemeenschap, dat je er nooit helemaal wegkomt. Die band met waar je vandaan komt, is denk ik voor elke Limburger herkenbaar.”
Ook voor hemzelf. Want hoewel hij in Utrecht studeerde en zelfs twee maanden in New York woonde om een boek te schrijven, kwam Pollux altijd terug naar ‘zijn’ Venlo. “Maar hetzelfde geldt voor mijn vrienden. We hadden een hechte groep, waarvan de meesten ook buiten Venlo gingen studeren. Maar iedereen wist dat dát niet voor altijd zou zijn. Inmiddels wonen we allemaal weer bij elkaar in de buurt”, beschrijft Frans. En ook al klinkt het avontuurlijk — wonen in New York — écht spannend was die periode nu ook weer niet, aldus de zanger. “Daarvoor was het te kort. Maar begrijp me niet verkeerd: ik zou er kunnen wonen. Maar ik heb mijn gezin, mijn kinderen hier. En om eerlijk te zijn ben ik helemaal niet zo avontuurlijk aangelegd. Ik heb wel iets met het veilige gevoel dat Venlo mij geeft.”
Opdringen
Vanuit dat veilige thuis heeft Pollux het universum van Springsteen naar deze contreien gehaald. Dus wordt ‘Thunder Road’ ‘Raegeweg’. “Dat lied was eigenlijk nog het moeilijkst om te vertalen”, bekent hij. “Je kunt uit het origineel zoveel betekenissen herleiden, dat je het lied eigenlijk tekort doet als je slechts voor één optie gaat. Ik bedoel, uit al die honderden interpretaties van ‘Thunder Road’ kies ik er eentje en die dring ik dan als het ware aan het publiek op.” De sfeer van het lied blijft evenwel overeind, net als in bijvoorbeeld ‘Duuster as ik dans’ (‘Dancing in the Dark’) dat ook dat desperate gevoel uit de Springsteen-versie in zich herbergt. En ‘Erie Canal’, een lied over stoempen, beulen en slavenarbeid, krijgt een nieuwe lading doordat het gaat over “de slaven van de moderne tijd”, zoals Pollux het zelf omschrijft. ‘Sperjesveld’, want zo heet het lied in het Venloos, handelt namelijk over Poolse aspergestekers die afgemat worden op de velden van Noord-Limburg.
Behalve het uitbrengen van een album, bestaande uit twaalf liedjes, besloot Pollux ook te gaan toeren met het Springsteen-materiaal. Het spelen van deze nummers heeft Frans en zijn band een nieuwe en andere energie gegeven. “Ik denk dat de band een bepaalde diepte herkent in de liedjes van Springsteen. Een bepaalde energie die hen inspireert”, tracht Pollux te analyseren. “Het knalt echt als we op het podium staan. Als je vanavond de indruk hebt gekregen dat we met veel plezier spelen, dan is dat ook zo. Dit voelt heel oprecht en zo komt het denk ik ook over.”
Moeras
De tour voert hen de komende weken langs diverse podia in Limburg, maar ook o.a. Den Haag staat nog op de agenda. “Als het aan ons had gelegen, hadden we een nog meer uitgebreide tournee gedaan”, aldus Pollux. Juridische bezwaren, naar verluidt vanuit het Springsteen-kamp, maken een langere tour vooralsnog niet mogelijk. Pollux baalt hier zichtbaar van, maar laat zich niet al teveel uit om gerechtelijke neteligheden te voorkomen. “Op juridisch vlak worden hier allerlei discussies over gevoerd. Dat is één groot moeras, waar je liever uit wilt weg blijven. Dus laat ik daar dan ook maar niet op ingaan. Eén ding wil ik wel zeggen: Als de problemen opgelost zouden kunnen worden, dan zouden we zo’n tour wellicht wel doen.”
Pollux laat het leven ná dit project voorlopig nog in het ongewisse. Als de creatieve duizendpoot die hij is — Pollux is schrijver, zanger, presentator en programmamaker — wil hij zich nog niet vastleggen. “Ik ben ook niet zo ambitieus aangelegd. Weet je, ik doe dingen die ik leuk vind en daarmee kom ik vaak onder de aandacht van een groter publiek. Maar als je nu vraagt of ik eager ben om nieuwe dingen te doen? Liever laat ik alles op mij af komen.”